شماره۳۹۱۵۱/ت۵۵۲۹۶هـ                                                                 ۴/۴/۱۳۹۸

وزارت امور اقتصادی و دارایی ـ وزارت دادگستری ـ وزارت کشور ـ وزارت اطلاعات

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت نفت

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ـ وزارت جهادکشاورزی ـ وزارت نیرو

سازمان برنامه و بودجه کشور ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

هیأت وزیران در جلسه ۲۹/۳/۱۳۹۸ به پیشنهاد مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (با هماهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه کشور) و به استناد مواد (۵) و (۸) قانون تسهیل اعطای تسهیلات بانکی و کاهش هزینه‌های طرح و تسریع در اجرای طرح‌های تولیدی و افزایش منابع مالی و کارآیی بانک‌ها ـ مصوب ۱۳۸۶ ـ ، آیین­نامه نظام سنجش اعتبار را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین­نامه نظام سنجش اعتبار

ماده۱ـ در این آیین‌نامه ، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

الف ـ بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

ب ـ شورا: شورای موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه.

پ ـ اشخاص: کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که به درخواست خود یا وکیل یا نماینده قانونی اعتبارسنجی می‌شوند.

ت ـ اهلیت اعتباری: توانایی و پیشینه اشخاص در بازپرداخت تسهیلات و ایفای تعهدات با توجه به بررسی سوابق و مستندات مالی، بانکی و اعتباری آنها یا سایر روش‌های موجود.

ث ـ مؤسسه اع تباری: بانک‌ یا مؤسسه اعتباری غیربانکی که به موجب قانون یا با مجوز بانک مرکزی تأسیس شده است و تحت نظارت بانک مرکزی قرار دارد.

ج ـ دستگاه‌های اجرایی: دستگاه‌های موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری  ـ مصوب ۱۳۸۶ ـ .

چ ـ استفاده‌کنندگان: کلیه اشخاصی که به موجب توافق‌نامه همکاری مجاز به‌دریافت خدمات شرکت اعتبارسنجی هستند.

ح ـ تأمین‌کنندگان: دستگاه‌های اجرایی، مؤسسات اعتباری، سایر نهادهای فعال در بازار پولی به تشخیص بانک مرکزی، شرکت‌های بیمه و سایر اشخاص حقوقی که بنا به ماهیت فعالیت خود به برخی داده‌ها و اطلاعات مربوط به اشخاص که در تحلیل و پیش‌بینی رفتار اعتباری آن‌ها مؤثر است، دسترسی دارند و به همین دلیل می‌توانند منبع اطلاعاتی برای شرکت اعتبارسنجی محسوب شوند، از جمله بانک مرکزی، گمرک جمهوری اسلامی ایران، شرکت‌های واسپاری، شرکت‌های تعاونی اعتبار، صندوق‌های قرض‌الحسنه، بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی، سازمان برنامه و بودجه کشور، شرکت‌های بیمه، سازمان امور مالیاتی کشور، سازمان بورس و اوراق بهادار، وزارت دادگستری، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و سایر دستگاه‌های زیرمجموعه قوه قضاییه، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، سازمان ثبت احوال کشور، سازمان حسابرسی و مؤسسات حسابرسی، شرکت مخابرات ایران، کارورهای (اپراتورهای) تلفن همراه، شرکت‌های آب و فاضلاب، شرکت‌های برق منطقه‌ای و شرکت ملی گاز ایران.

خ ـ پایگاه داده اعتباری: سامانه‌ اطلاعاتی شامل مشخصات سجلی و ثبتی اشخاص و سوابق و عملکرد اعتباری، ورشکستگی و محکومیت‌های مالی و بدهی مالیاتی آن‌ها در شبکه بانکی، قوه قضاییه، وزارت دادگستری و سازمان امور مالیاتی که توسط بانک مرکزی تجمیع و توسط آن بانک راهبری می‌شود.

د ـ شرکت اعتبارسنجی: شرکتی که با استفاده از اطلاعات موجود در پایگاه داده اعتباری و اطلاعات موجود نزد سایر تأمین‌کنندگان و مبتنی بر روش‌ها و الگوهای (مدل‌های) کمی و کیفی معتبر، نسبت به تعیین امتیاز اعتباری اشخاص و سایر خدمات اعتباری که توسط شورا به آن‌ محول شده است، اقدام می‌کند.

ذ ـ امتیاز اعتباری: شاخصی کمی و مبتنی بر روش‌شناسی مشخص و از قبل اعلام‌‍‌‌شده به بانک مرکزی توسط شرکت اعتبارسنجی که بیانگر احتمال عدم بازپرداخت به موقع (نکول) توسط اشخاص است.

ر ـ گزارش اعتباری: گزارشی که دربردارنده امتیاز اعتباری اشخاص است.

ز ـ توافق‌نامه‌ همکاری: توافق‌‌نامه‌ای که با تأیید بانک مرکزی بین شرکت اعتبارسنجی با تأمین‌کنندگان یا استفاده‌کنندگان منعقد می‌شود و در آن جزییات مربوط به حقوق، تعهدات و مسئولیت‌های هریک از طرفین و نحوه تبادل اطلاعات بین آنها به طور شفاف تبیین می‌شود.

ماده۲ـ به منظور نظارت بر حسن اجرای مفاد این آیین‌نامه، سیاست‌گذاری، هماهنگی و راهبری نظام اعتبارسنجی در کشور، شورای سنجش اعتبار به ریاست قایم‌ مقام بانک مرکزی و با عضویت معاونین ذی‌ربط وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، دادگستری، کشور، اطلاعات، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، صنعت، معدن و تجارت، ارتباطات و فناوری اطلاعات، جهادکشاورزی و سازمان برنامه و بودجه کشور و معاون دادستان کل کشور تشکیل می‌شود.

تبصره۱ـ فهرست داده‌ها، تأمین‌کنندگان و انواع خدمات اعتباری قابل ارایه توسط شرکت اعتبارسنجی، کیفیت و محتوای گزارش‌های اعتباری و سایر خدمات، نحوه الگوسازی (مدل‌سازی) و تأثیر ضرایب ذی‌ربط الگوها (مدل‌ها) و نحوه اعتبارسنجی ‌باید توسط شورا تأیید شود.

تبصره۲ـ بانک مرکزی مسئولیت دبیرخانه شورای مذکور را بر عهده خواهد داشت.

تبصره۳ـ جلسات شورا حداقل هر سه ماه یک‌بار با دعوت رییس شورا برگزار می‌شود.

تبصره۴ـ جلسات شورا با حضور حداقل (۷) عضو رسمیت می‌یابد و تصمیمات شورا با حداقل (۵) رأی موافق لازم‌الاجرا است.

ماده۳ـ هر شرکت اعتبارسنجی صرفاً در قالب شرکت سهامی به صورت غیردولتی، با موافقت اصولی شورا و مجوز بانک مرکزی و تحت نظارت آن بانک فعالیت می‌کند. سقف تملک سهام شرکت مذکور برای اشخاص توسط شورا تعیین می‌شود.

ماده۴ـ اساسنامه شرکت اعتبارسنجی به تصویب شورا می‌رسد.

ماده۵ ـ حداقل مبلغ سرمایه برای تأسیس و فعالیت شرکت اعتبارسنجی پانصد میلیارد (۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۵۰۰) ریال می‌باشد.

تبصره ـ حداقل میزان سرمایه با پیشنهاد بانک مرکزی و تصویب شورا قابل تغییر خواهد بود.

ماده۶ ـ شرکت اعتبارسنجی موظف است برنامه‌های راهبردی خود را به گونه‌ای تنظیم کند تا در مدت تعیین‌شده توسط شورا، نرم‌افزار و الگوهای (مدل‌های) مورد استفاده خود را بومی‌سازی نماید.

ماده۷ـ شرکت اعتبارسنجی موظف است اطلاعات و مستندات مورد نظر را به صورت مستمر و تحت شرایطی که بانک مرکزی تعیین می‌کند به آن بانک ارایه دهد.

ماده۸ ـ شرکت اعتبارسنجی موظف به همکاری با ناظران و بازرسان بانک مرکزی است و باید تمامی اطلاعات و مستندات مورد درخواست را در اختیار آنها قرار دهد.

ماده۹ـ مدت اعتبار صلاحیت حرفه‌ای‌ اعضای اصلی و علی‌البدل هیأت مدیره، مدیرعامل و قایم‌مقام مدیرعامل شرکت اعتبارسنجی برای حداکثر دو سال در چهارچوب دستورالعملی که به تصویب شورا و تأیید بانک مرکزی خواهد رسید، تعیین می‌شود.

ماده۱۰ـ بانک مرکزی مسئولیت نظارت بر تأمین امنیت اطلاعات سامانه‌های شرکت اعتبارسنجی را مطابق ضوابط و مقررات امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات برعهده دارد.

تبصره ـ شرکت اعتبارسنجی مکلف است دسترسی‌های لازم جهت تحقق اهداف این ماده را برای بانک مرکزی فراهم کند.

ماده۱۱ـ مرجع رسیدگی به تخلفات شرکت اعتبارسنجی، بانک مرکزی است. درصورتی‌که به تشخیص بانک مرکزی و تأیید شورا، شرکت اعتبارسنجی از قوانین، مقررات این آیین­نامه و سایر آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و دستورات بانک مرکزی تخطی نماید، حسب مورد یک یا چند مورد از اقدامات نظارتی زیر در مورد آن اعمال خواهد شد:

الف ـ اخذ تعهد‌نامه از مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره شرکت اعتبارسنجی دایر بر توقف و رفع موارد تخلف در چهارچوب برنامه زمانی مورد تأیید بانک مرکزی.

ب ـ تذکر کتبی به مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره شرکت اعتبارسنجی.

پ ـ سلب صلاحیت حرفه‌ای مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره و قایم­مقام مدیرعامل
شرکت اعتبارسنجی.

ت ـ تعلیق مجوز شرکت اعتبارسنجی برای حداکثر (۶) ماه.

پ ـ لغو مجوز شرکت اعتبارسنجی.

ماده۱۲ـ مؤسسات اعتباری صرفاً مجاز به همکاری با شرکت‌ اعتبارسنجی دارای مجوز از بانک مرکزی هستند.

ماده۱۳ـ شرکت‌های اعتبارسنجی، تامین‌کنندگان و استفاده‌کنندگان در فرایند اعتبارسنجی موظفند اطلاعات اشخاص را محرمانه تلقی کنند. هرگونه دسترسی، استفاده، تغییر و افشای اطلاعات مطابق دستورالعملی خواهد بود که به پیشنهاد بانک مرکزی به تصویب شورا می­رسد.

ماده۱۴ـ مؤسسه اعتباری موظف است به منظور اعطای تسهیلات و ایجاد تعهدات، گزارش اعتباری را از شرکت‌ اعتبارسنجی اخذ کند. استفاده از گزارش اعتباری شرکت اعتبارسنجی نافی مسئولیت موسسه اعتباری در بررسی دقیق‌تر اهلیت اعتباری متقاضی نخواهد بود.

تبصره ـ مؤسسات اعتباری موظفند متناسب با نتایج حاصل از گزارش اعتباری اشخاص طبق ضوابط ابلاغی بانک مرکزی نسبت به اخذ وثایق و تضمین‌های لازم اقدام کنند.

ماده۱۵ـ پیش‌شرط استعلام گزارش اعتباری، دریافت اجازه‌نامه مستند از اشخاص است.

ماده۱۶ـ شرکت اعتبارسنجی می‌تواند در ارایه گزارش اعتباری از خدمات الکترونیکی دولت جهت احراز هویت اشخاص استفاده کند.

ماده۱۷ـ بانک مرکزی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است گزارش عملکرد تأمین‌کنندگانی را که از ارسال اطلاعات باکیفیت و کفایت لازم خودداری کرده‌اند، در مقاطع زمانی سه ماهه تهیه و به شورا ارایه کند.

تبصره ـ دستورالعمل اجرایی این ماده شامل نحوه اطلاعات و تشویقات و تنبیهات ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه توسط بانک مرکزی با همکاری وزارتخانه‌های اطلاعات، دادگستری و اموراقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه و به‌تصویب شورا می­رسد.

ماده۱۸ـ حداکثر نرخ ارایه خدمات شرکت اعتبارسنجی سالانه به پیشنهاد بانک مرکزی و پس از تصویب شورا تعیین می‌شود.

تبصره ـ در صورتی که مؤسسه اعتباری متقاضی دریافت خدمات شرکت اعتبارسنجی باشد، پرداخت کارمزد مربوط بر عهده مؤسسه اعتباری است.

ماده۱۹ـ در توافق‌نامه همکاری میان شرکت اعتبارسنجی با تأمین‌کنندگان و استفاده‌کنندگان، مرجع داوری با رعایت قوانین و مقررات مربوط مشخص می‌شود و کلیه اختلافات و دعاوی ناشی از توافق‌نامه‌های مذکور به آن مرجع ارجاع خواهد شد.

ماده۲۰ـ شرکت اعتبارسنجی موظف است در صورت اعتراض اشخاص به‌گزارش اعتباری خود، نسبت به بررسی اعتراض آنها و اعلام نتیجه و در صورت لزوم اقدام اصلاحی مقتضی، ظرف حداکثر (۱۰) روز از تاریخ دریافت اعتراض اقدام کند یا به اعتراض آنان پاسخ دهد. در صورت عدم حصول توافق میان طرفین، موضوع به مرجع حل اختلاف که در دستورالعمل مصوب بانک مرکزی تعیین می‌شود، ارجاع خواهد شد.

ماده۲۱ـ تأمین‌کنندگان موظفند ظرف مهلت‌های زمانی مقرر که به تصویب شورا می‌رسد، با فراهم ساختن زیرساخت‌های لازم و در چهارچوب این آیین‌نامه و مصوبات شورا، اطلاعاتی که موجب تکمیل نظام سنجش اعتبار می‌شود را از طریق بستر شبکه ملی اطلاعات در اختیار شرکت اعتبارسنجی قرار دهند.

ماده۲۲ـ توقف فعالیت یا انحلال اختیاری شرکت اعتبارسنجی، منوط به طی مراحل قانونی، تعیین تکلیف اطلاعات موجود اشخاص در شرکت اعتبارسنجی و با اخذ مجوز قبلی از بانک مرکزی امکان‌پذیر خواهد بود.

ماده۲۳ـ شرکت‌های موجود فعال در زمینه اعتبارسنجی موظفند حداکثر ظرف مدتی که شورا تعیین می‌کند، نسبت به تطبیق وضعیت خود با مفاد این آیین‌نامه اقدام کنند. درغیراین­صورت، بانک مرکزی موظف است اقدامات لازم از قبیل تعلیق (به مدت حداکثر (۶) ماه) و جلوگیری از فعالیت آنها در زمینه اعتبارسنجی را اعمال نماید.

تبصره ـ انجام فعالیت در زمینه اعتبارسنجی و ارایه خدمات اعتباری نظیر گزارش اعتباری و امتیاز اعتباری توسط اشخاص حقوقی نظیر مؤسسات رتبه‌بندی موضوع بند (۲۱) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۸۴ـ ، درچهارچوب مقررات این آیین‌نامه و با اخذ مجوز از شورا امکان‌پذیر است.

ماده۲۴ـ تمامی موضوعات و مواردی که در این آیین‌نامه پیش‌بینی نشده است، تابع قوانین و مقررات ذی‌ربط و مفاد اساسنامه شرکت اعتبارسنجی و مصوبات شورا است.

ماده۲۵ ـ بانک مرکزی با همکاری وزارتخانه­های امور اقتصادی و دارایی، اطلاعات و دادگستری و سازمان برنامه و بودجه کشور، دستورالعمل ناظر بر تأسیس، فعالیت، نگهداری، امحای اسناد و مدارک پشتوانه امتیاز اعتباری و نظارت و انحلال شرکت‌های اعتبارسنجی و سایر دستورالعمل‌های لازم را ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، تهیه و جهت تصویب به شورا ارایه می‌کند.

تبصره ـ بانک مرکزی با همکاری وزارت اطلاعات ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، دستورالعمل ناظر بر تأمین امنیت اطلاعات سامانه‌های شرکت‌های اعتبارسنجی را تهیه و برای تصویب به شورا ارایه می‌کند.

ماده۲۶ـ تصویب‌نامه شماره ۲۱۱۸۲۹/ت۳۹۳۹۶هـ مورخ ۲۶/۱۲/۱۳۸۶ لغو می‌شود.

معاون اول رئیس‎جمهور ـ اسحاق جهانگیری